هنگامی که از نرم افزارها یا وب سایت های مختلف استفاده می کنیم، ممکن است طراحی ظاهری زیبا و جذاب توجه ما را جلب کند، اما کار با آن ممکن است پیچیده باشد یا برعکس. این موضوع به مفاهیم طراحی UI/UX مربوط می‌شود. در دنیای طراحی وب، دو اصطلاح UX و UI بسیار رایج هستند و شغل های مختلفی همچون طراح UX و طراح UI وجود دارند. اما تفاوت این دو چیست؟ در این مقاله قصد دارم به صورت جامع تفاوت های این دو حوزه را برای شما روشن کنم.
طراحی UI/UX چیست؟
برای توصیف طراحی UI/UX بایستی گفت که به زبان خیلی ساده، UI که مخفف "User Interface design" است، به بخش هایی از طراحی وب سایت گفته می شود که کاربر هنگام بازدید می‌بیند، مثل دکمه‌ها، تصاویر و رنگ‌ها. اما UX که مخفف "User Experience design" است، به احساسی که کاربر هنگام استفاده از وب سایت تجربه می کند، اشاره دارد، یعنی اینکه چقدر راحت و لذت بخش از سایت استفاده می کند.
اهمیت طراحی UI/UX
طراحی UI/UX موفق باعث افزایش رضایت کاربر، بهبود تجربه و عملکرد محصول و در نهایت موفقیت تجاری محصول می شود. یک رابط کاربری ضعیف یا تجربه کاربری پیچیده می تواند کاربران را دلسرد کند و آن‌ها را به سمت رقبای بهتر هدایت کند، در حالی که طراحی خوب باعث جذب و حفظ کاربران خواهد شد.
در نتیجه، طراحی UI/UX به معنای ایجاد تعادل میان جذابیت بصری و کارایی محصول است، به طوری که کاربر نه‌تنها از نظر دیداری جذب محصول شود، بلکه از نظر عملکرد و استفاده نیز تجربه ای مثبت داشته باشد.
طراحی UX
تجربه کاربری (UX) به نحوه رفتار، احساسات و واکنش های کاربران هنگام استفاده از یک محصول یا سیستم خاص اشاره دارد. UX شامل جنبه های مختلفی مانند کاربردپذیری، سادگی در استفاده و کارایی سیستم است. بر اساس تعریف استاندارد ISO، تجربه کاربری شامل تمام عواطف، باورها، پاسخ های فیزیکی و روانی و رفتارهای کاربر می شود که قبل، در حین و بعد از استفاده از محصول یا سیستم رخ می دهد.
وظیفه یک طراح UI/UX وب سایت فقط خلق یک ظاهر زیبا نیست، بلکه باید تجربه و احساسات کاربران را هم در نظر بگیرد. هدف اصلی این است که وب سایت به گونه ای طراحی شود که با کاربران ارتباط احساسی برقرار کرده و تجربه مثبتی برای آن‌ها ایجاد کند. طراح وب سایت یکی از اعضای کلیدی تیم است، زیرا اگر کار خود را به‌درستی انجام دهد، می تواند تأثیر بسیار مثبتی بر کسب و کار بگذارد. به عنوان نمونه، مارک زاکربرگ، بنیان گذار فیس‌بوک، طراحان وب سایت خود را نزدیک خود قرار می‌داد تا دائماً با آن‌ها در ارتباط باشد و دیدگاه‌هایش را به اشتراک بگذارد. این باعث می شد که طراحی ها دقیق تر و مفهومی تر انجام شوند.
در طراحی UI/UX وب، مهندسان بخش های پنهان سایت را که کاربران نمی بینند، پیاده سازی می‌کنند و اصول فنی کار را ایجاد می کنند، در حالی که طراحان وب رابط کاربری را که کاربران مشاهده و با آن تعامل می‌کنند، طراحی می‌کنند.
اما تجربه کاربری فقط به ظاهر سایت ختم نمی شود. جنبه دیگری از UX مربوط به هدایت کاربران است، یعنی اینکه چگونه کاربران را به سمت صفحات و اهداف مورد نظر هدایت کنیم. این بخش از UX به مدیریت تجربه کاربر از لحظه ورود به سایت تا زمانی که به هدف خود برسد، مانند خرید محصول یا انجام یک عمل دیگر، اشاره دارد.
بیشتر بخوانید: درآمد طراحی سایت
تجربه کاربری UX
مثال هایی از تجربه کاربری (UX) می‌توانند در موقعیت های مختلف به‌کار گرفته شوند. در ادامه چند نمونه از تجربه کاربری خوب و بد را ارائه می دهم:
1. مثال از UX خوب:
- سایت خرید آنلاین: یک سایت خرید آنلاین را تصور کنید که وقتی وارد آن می‌شوید، به راحتی دسته‌بندی‌های محصولات را می‌بینید. نوار جستجوی آن در جای مناسبی قرار دارد و فیلترهایی برای جستجوی دقیق‌تر (مثل قیمت، برند و رنگ) به‌سادگی قابل دسترس هستند. روند خرید از انتخاب محصول تا پرداخت بسیار ساده است و هر مرحله به وضوح مشخص شده است. بعد از خرید نیز ایمیل تأیید سریع ارسال می‌شود. این نوع سایت با ارائه یک تجربه کاربری روان و بدون پیچیدگی، کاربران را تشویق به خرید بیشتر می‌کند.
2. مثال از UX بد:
- اپلیکیشن بانکی: حالا یک اپلیکیشن بانکی را در نظر بگیرید که دسترسی به اطلاعات حساب کاربری پیچیده است. منوهای مختلفی دارد که پیدا کردن گزینه های کلیدی مثل انتقال وجه یا مشاهده مانده حساب دشوار است. دکمه ها در جای مناسبی قرار نگرفته‌اند و فرم های پرداخت طولانی و گیج‌کننده هستند. در نهایت، کاربر به دلیل سختی کار با این اپلیکیشن ممکن است از استفاده آن صرف نظر کند و به دنبال گزینه‌های ساده‌تر بگردد.
3. مثال از UX هدایت کاربر:
- سایت خبری: در یک سایت خبری با طراحی UI/UX خوب، وقتی کاربر مقاله ای را می خواند، در انتهای مقاله گزینه‌هایی برای مقالات مرتبط نمایش داده می شود که او را به خواندن مقالات بیشتر تشویق می‌کند. این ویژگی باعث می شود کاربر زمان بیشتری را در سایت بگذراند و تجربه لذت‌بخشی داشته باشد. طراحی این هدایت کاربر بدون آنکه او گیج شود، بخشی از تجربه کاربری مثبت است.
4. مثال از UX در برنامه‌های موبایل:
- اپلیکیشن تناسب اندام: یک اپلیکیشن تناسب اندام را تصور کنید که بعد از هر تمرین، آمار و نمودارهای ساده و قابل فهمی از پیشرفت کاربر را نمایش می دهد. همچنین، گزینه هایی برای پیشنهاد تمرینات جدید براساس پیشرفت‌های کاربر فراهم می‌کند. این تجربه کاربری مثبت، کاربر را ترغیب می‌کند که به استفاده از اپلیکیشن ادامه دهد و به اهداف خود نزدیک تر شود.
طراحی UI
UI که مخفف "User Interface" است، در حوزه تعامل انسان و ماشین به فضایی اشاره دارد که ارتباط بین کاربر و دستگاه برقرار می‌شود. هدف این تعامل، فراهم‌کردن امکان کنترل مؤثر دستگاه توسط انسان است، در حالی که دستگاه نیز اطلاعاتی را به کاربر ارائه می‌دهد که به او در تصمیم گیری کمک می کند. برخلاف طراحان UX که بر تجربه کلی کاربر تمرکز دارند، طراحان UI مسئول نحوه نمایش و ارائه محصول هستند. آن‌ها صفحاتی را طراحی می‌کنند که کاربران مستقیماً با آن‌ها در تعامل هستند و تلاش می‌کنند تا UI را به نحوی ایجاد کنند که اهداف طراح UX محقق شود.
برای مثال، طراح UI ممکن است تصمیم بگیرد در بالای صفحه یک اسلایدر قرار دهد یا دکمه‌ای برای تکمیل فرآیند خرید در مکان مناسبی از صفحه تعبیه کند. همچنین، آن ها مسئول ایجاد یک راهنمای سبک بصری یکپارچه و منسجم هستند تا تمام عناصر طراحی در هماهنگی کامل قرار داشته باشند. طراحی رابط کاربری با همکاری طراحان گرافیک و برنامه نویسان فرانت اند پیاده سازی می شود. اهمیت طراحی UI بسیار بالاست، زیرا مستقیماً با کاربران در تعامل است و سایت‌ها یا اپلیکیشن‌هایی که UI ضعیف دارند، معمولاً اعتماد کمتری را در کاربران جلب می‌کنند.
بیشتر بخوانید: چگونگی ایجاد آدرس اینترنتی URL کاربرپسند و تأثیر آن بر (SEO)
تجربه کاربری UI
چند مثال از UI (رابط کاربری) در طراحی وب و اپلیکیشن:
1. دکمه های CTA (Call to Action):
دکمه هایی که کاربران را به انجام اقداماتی مثل "خرید"، "ثبت‌نام"، یا "دانلود" دعوت می کنند، نمونه ای از UI هستند. طراحی این دکمه ها بایستی ساده، جذاب و واضح باشد تا کاربر به راحتی متوجه هدف شود و کلیک کند. مثلاً دکمه "خرید اکنون" در یک فروشگاه آنلاین با رنگ برجسته و متنی خوانا، کاربران را تشویق به خرید می کند.
2. نوار جستجو:
نوار جستجوی سایت های بزرگ مثل آمازون یا گوگل، یک مثال واضح از UI است. این نوار باید به گونه ای طراحی شود که کاربر به راحتی بتواند آن را پیدا کند و از آن استفاده کند. اندازه مناسب، جایگذاری درست و عملکرد سریع از جمله ویژگی‌های کلیدی یک نوار جستجوی خوب هستند.
3. فرم های ثبت نام یا ورود:
فرم‌های ورود و ثبت‌نام در سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها یکی دیگر از بخش‌های مهم UI هستند. طراحی این فرم ها باید به گونه‌ای باشد که کاربر به راحتی اطلاعات خود را وارد کند. استفاده از فیلدهای واضح، اعتبارسنجی در لحظه (Real-time validation) و نمایش پیام‌های خطا به صورت دقیق از ویژگی‌های یک فرم خوب است.
4. نوار ناوبری (Navigation Bar):
نوار ناوبری که کاربران از آن برای حرکت در سایت استفاده می‌کنند، یکی از عناصر مهم UI است. یک نوار ناوبری خوب، دسته‌بندی‌ها و بخش‌های مختلف سایت را به‌طور شفاف و منظم در دسترس قرار می‌دهد. به عنوان مثال، سایت‌های خبری یا فروشگاه‌های آنلاین، نوار ناوبری‌هایی دارند که دسترسی به بخش‌های مختلف سایت را آسان می‌کند.
5. اسلایدر تصاویر:
یک اسلایدر که تصاویر مختلف را به صورت خودکار یا دستی نمایش می دهد، نمونه ای دیگر از UI است. این اسلایدر می تواند برای نمایش پیشنهادهای ویژه یا محصولات جدید در یک فروشگاه آنلاین استفاده شود. طراحی اسلایدر باید کاربرپسند باشد و کاربر به راحتی بتواند تصاویر را مشاهده و بین آن ها جا به جا شود.
6. منوهای کشویی (Dropdown menus):
در سایت ها و اپلیکیشن ها، منوهای کشویی که با کلیک روی آن ها لیستی از گزینه ها نمایش داده می شود، یکی دیگر از عناصر UI هستند. این منوها باید به‌صورتی طراحی شوند که کاربر به‌راحتی بتواند آن‌ها را باز کرده و گزینه‌های دلخواه را انتخاب کند.
7. نشانگر بارگذاری (Loading Indicator):
نشانگر بارگذاری که هنگام انتظار برای بارگذاری صفحه یا داده‌ها نمایش داده می‌شود، یک عنصر مهم UI است. یک نشانگر بارگذاری خوب، حس صبر و انتظار را به کاربر انتقال می‌دهد بدون اینکه او را گیج کند.
هر یک از این مثال ها بخشی از تجربه بصری و تعاملی کاربران با وب سایت یا اپلیکیشن هستند و نشان می دهند چگونه طراحی UI/UX بر تجربه کلی کاربر تأثیر می‌گذارد.
تفاوت اصلی بین طراحی UI/UX چیست؟
- طراحی UI/UX دو اصطلاحی هستند که اغلب توسط مبتدیان به اشتباه استفاده می‌شوند. این دو مفهوم تفاوت‌های آشکاری دارند، اما کسانی که با معنای دقیق آن‌ها آشنا نیستند، ممکن است آن‌ها را به جای یکدیگر به کار ببرند.
- UI (مخفف User Interface) به هر چیزی اشاره دارد که کاربر در صفحه نمایش می‌بیند، از جمله تصاویر، متن‌ها، نمودارها، ماژول‌ها، جداول، ویدئوها، و همچنین ویژگی‌هایی مانند رنگ، اندازه و موقعیت آن‌ها.
- از طرف دیگر، UX (مخفف User Experience) مفهوم گسترده تری دارد و به تجربه و احساسی که کاربر هنگام تعامل با محصول یا سیستم دارد، اشاره می‌کند. برای مثال، اگر شما از یک فروشگاه آنلاین خرید کنید و فرآیند سفارش و تحویل سریع و راحت باشد، این به معنای تجربه کاربری خوب است.
- به بیان ساده تر، کل تجربه کاربر با محصول، UX است و هر جزء بصری یا تعاملی آن UI نامیده می‌شود. UI در واقع پل ارتباطی بین انسان و ماشین است و شامل عناصر فیزیکی و نرم‌افزاری می‌شود که این تعامل را ممکن می‌سازند.
بیشتر بخوانید: مزایای طراحی سایت حرفه‌ای
اهداف اصلی طراحی UI
- جذابیت بصری: ایجاد طراحی‌های زیبا و جذاب که حس خوبی به کاربران القا کند.
- سهولت استفاده: عناصر باید به شکلی چیده شوند که کاربر به راحتی بتواند از آن‌ها استفاده کند.
- هماهنگی و یکپارچگی: تمام صفحات و اجزای محصول باید به‌طور یکپارچه با هم هماهنگ باشند تا تجربه‌ای ثابت ارائه دهند.
اهداف اصلی طراحی UX
- راحتی و کارایی: کاربران باید بتوانند به سادگی و با کمترین تلاش به اهداف خود برسند.
- سرعت دسترسی: فرآیندهایی مثل جستجو، خرید یا ثبت‌نام باید سریع و بدون مشکل انجام شوند.
- ایجاد تجربه لذت بخش: کاربر باید از تعامل با محصول احساس رضایت داشته باشد و تجربه‌ای مثبت کسب کند.
نقش های کلیدی در طراحی UI/UX چیست؟
- تحقیق کاربر (User Research): طراحان UX معمولاً با تحقیق در مورد نیازها و رفتارهای کاربران شروع می‌کنند تا بفهمند چه چیزی برای آن‌ها مهم است.
- نمونه سازی (Prototyping): طراحان از مدل‌های اولیه (Wireframes) و نمونه های اولیه (Prototypes) استفاده می‌کنند تا چیدمان و مسیرهای کاربر را قبل از پیاده‌سازی نهایی آزمایش کنند.
- تست کاربر (User Testing): تست ها و بازخورد کاربران واقعی برای بهبود تجربه کاربری انجام می‌شود.
- پیاده سازی رابط کاربری: در نهایت، طراحان UI با توسعه‌دهندگان همکاری می‌کنند تا طراحی‌های بصری را به یک محصول واقعی و قابل استفاده تبدیل کنند.
نتیجه گیری طراحی UI/UX
امروزه طراحانی وجود دارند که در هر دو زمینه طراحی UI/UX تخصص دارند و مسئولیت هر دو بخش را در طراحی قالب های وب سایت بر عهده می‌گیرند. این دسته از طراحان معمولاً دستمزد بالاتری نسبت به طراحانی با تخصص در یکی از این دو حوزه دریافت می‌کنند. دلیل این موضوع ارتباط تنگاتنگ و مکمل بودن این دو حوزه است. به اعتقاد ما، متخصص طراحی بودن بدون دانش در هر دو زمینه ممکن نیست، چرا که طراحی UI/UX برای دستیابی به هدف بزرگ‌تری یعنی جذب کاربران و انتقال مؤثر اطلاعات به آن‌ها، به هم وابسته هستند.
شما ممکن است وب سایتی با ظاهری زیبا و جذاب داشته باشید، اما عملکرد آن ضعیف باشد؛ این حالت را می توان UI خوب و UX بد نامید. از طرف دیگر، ممکن است وب سایتی طراحی کنید که از نظر ظاهر و طراحی بصری ضعیف باشد اما کاربر پسند و کارآمد باشد؛ که این حالت UX خوب و UI بد است. بنابراین، برای داشتن یک طراحی مؤثر، UI و UX باید در هماهنگی کامل با یکدیگر در نظر گرفته شوند. پس از طراحی قالب ، ضروری است که آن را با گروه های مختلف کاربران تست کنید تا از کارایی و تجربه مثبت آن اطمینان حاصل شود.
سوالات متداول
چگونه می توانم از طراحی UX برای بهبود کسب و کار خود استفاده کنم؟
با بهبود تجربه کاربری، می توانید نرخ تبدیل را افزایش دهید، وفاداری مشتری را بهبود بخشید و کاهش نرخ خروج از سایت را شاهد باشید. همچنین، از بازخورد کاربران برای بهبود مستمر محصول استفاده کنید و در نهایت، برندسازی خود را تقویت کنید. این سوالات و پاسخ‌ها می‌توانند به درک بهتر طراحی UI/UX کمک کنند و به طراحان و مدیران در مسیر طراحی بهتر یاری رسانند. اگر سوالات دیگری در این زمینه دارید، خوشحال می‌شوم که کمک کنم!
چه عواملی در طراحی UI/UX تأثیرگذارند؟
عوامل مؤثر شامل شناخت عمیق کاربران، طراحی بصری مناسب، دسترس پذیری، سرعت بارگذاری، ناوبری آسان، و تعاملات کاربر پسند می باشند. همچنین، طراحی باید با هویت برند سازگار باشد.
چگونه می توانم طراحی UI/UX خود را بهینه کنم؟
بهینه‌سازی طراحی UI/UX شامل جمع آوری فیدبک از کاربران، انجام تست های A/B، استفاده از تجزیه و تحلیل داده ها و به‌روزرسانی مداوم طراحی بر اساس نتایج به دست آمده است. همچنین، مطالعه روندها و بهترین شیوه‌ها در طراحی UI/UX می‌تواند مفید باشد.
چه ابزارهایی برای طراحی UI/UX وجود دارد؟
- Figma: برای طراحی و همکاری در پروژه ها.
- Adobe XD: برای طراحی رابط کاربری و پروتوتایپ سازی.
- Sketch: برای طراحی UI و ایجاد وکتورها.
- InVision: برای ساخت پروتوتایپ های تعاملی.
- Axure: برای طراحی و پروتوتایپ سازی با قابلیت های پیشرفته.
